ســــآربــــآלּ

آرام جان4

شرح و تفسیر دعا

فراز اول: منظور از"اصلاح"

منظور از اصلاح حضرت مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف كه به اصلاح انبياء و رسل تشبيه شده است، چيست؟

با توجه به رواياتي كه اصلاح حضرت بقيه الله عجل الله تعالي فرجه الشريف را عنوان كرده، اين گونه بدست مي آيد كه منظور از اصلاح « اصلاح امر» حضرت مي باشد.

پيامبر اكرم پيرامون ظهور امام عصر عجل الله تعالي فرجه الشريف مي فرمايند: «يصلحه الله في ليلة» و در جاي ديگر مي فرمايند: «المهدي منا اهل البيت يصلح الله له امره في ليله » و در دعاي دوران غيبت آمده: «اللهم انت العالم غير المعلم بالوقت الذي فيه صلاح امر وليك» يعني اصلاح، به اصلاح امر معنا شده است و در حقيقت در روايت اول و همين طور در دعاي مورد بحث ما كلمه « امر» در تقدير گرفته شده است.

وجه شباهت اصلاح امر انبياء با ظهور، همان اعلان دعوت و آشكار كردن آن است، اعلاني كه با اذن خدا آغاز شد و هيچ تقيه اي در آن وجود نداشت يعني انبياء الهي در مقام نبوت مأمور به تقيه نبوده و موظف به بيان آنچه بر آنها وحي مي شد بودند. در باره حضرت مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف نيز همين گونه خواهد بود. حضرت به اذن خدا ظهور كرده و تقيه در كارشان نيست.

« في الاذن له باظهار امره و كشف ستره ..... وممن لا حاجه به الي التقيه من خلقك»

فراز دوم: امام شناسي:

در این دعا به سه وصف از اوصاف وجود نوراني امام عصر عجل الله تعالي فرجه الشريف اشاره شده است:

الف) "عبد" ( اللهم اصلح عبدك (

در دعاي ديگر امام رضا عليه السلام نيز امام عصر عجل الله تعالي فرجه الشريف همين گونه معرفي شده اند: «فانه عبدك الذي استخلصته لنفسك» دعايي كه يونس بن عبد الرحمن گويد: و كان يأمر الرّضا بالدعاء لصاحب الامر بهذا الدعاء.

به تعبير نوراني امام صادق(عليه السلام): «العبوديه جوهره كنهها الربوبية» عبوديت گوهري است كه ربوبيت در درون آن نهفته شده است؛ چرا كه عبد تلاش مي كند خود را در صفات شبيه به معبود سازد و چون هدف خلقت بندگي است و ظرف هدايت ،عبوديت است « و ما خلقت الجن و الانس الا ليعبدون» «اياك نعبد و اياك نستعين، اهدنا اصراط المستقيم» و دليل معراج و نبوت و رسالت پيامبر اعظم عبودیت ايشان بود «سبحان الذي اسرا بعبده ليلاًٌ من المسجد الحرام الي المسجد الاقصي پس عبد سر تا پا تعلق به مولا و صاحب خود دارد اراده اش تابع اراده او، خواسته اش تابع خواست او و در برابر او خود را مالك چيزي نمي داند و در اطاعت او سستي به خود راه نمي دهد، «السلام عليك يا حجة الله و دليل ارادته» اين چنين است كه وقتي انسان به ارتباط خود با خداوند مي نگرد اولين و اصلي ترين مفهومي كه به ذهنش مي رسد اين است كه من هر چه دارم از خداوند است «انتم الفقراء الي الله»

ب)"خليفتك":

خلافت الهي درجات متعدد دارد، زيرا خداوند ظهورهاي متفاوت دارد و خليفه تام خليفه اي است كه كار خداي سبحان را در همه شئون جهان انجام دهد، و چون خداي سبحان عليم است، انسان كامل هم بايد مظهر تام آن عليم بالذات باشد، و چون قادر است كه در جهان تكوين، هرچه بخواهد انجام دهد، انسان كامل هم مظهر اين قدرت و خليفه اين قدير است و هر چه در جهان تكوين بخواهد باذن الله انجام مي دهد.

همانطور كه ما در محدوده بدن خود هر كاري كه بخواهيم با اراده انجام مي دهيم، انسان كامل هم در جهان تكوين هر كاري را بخواهد، به اذن خدا انجام مي دهد. از سؤال فرشتگان «اتجعل فيها من يفسد فيها و يسفك الدماء ...» و جواب خداوند تبارك و تعالي « اني اعلم ما لا تعلمون» معلوم مي گردد كه مقام خليفه آن قدر عالي است كه ملائكه از درك مقام رفيع او عاجز بودند. همين طور شيطان با آن همه عبادت نتوانست منزلت او را درك كند.

پس انسان كامل، هم عالم به علم الهي است و هم مقتدر به قدرت الهي و هم متخلق به اخلاق الهي.و امام عصر(عجل الله تعالي فرجه الشريف) انسان كاملي است كه خليفه حقيقي خداوند تبارك و تعالي است.

ج) "و لا تجعل لاحد من خلقك علي وليك سلطانا"

"ولي"؛ در لغت به معناي نزديكي و قرب است و همه معاني ولي به يك معنا بر مي گردد و آن اوج قرب و نزديكي است به گونه اي كه بين دو طرف هيچ حايل و فاصله اي نباشد. به همين دليل خداوند ولي مؤمنان است. آن ها هم ولي خدايند. « الله ولي الذين آمنوا» « الا ان اولياء الله» در دعاي سلامتي حضرت نيز هم امام به عنوان ولي خدا و هم خداوند تبارك و تعالي به عنوان ولي امام معرفي شده اند. «اللهم كن لوليك ... ولياً و حافظا»

امام رضا عليه السلام امام عصر عجل الله تعالي فرجه الشريف را با وصف ولي خدا معرفي مي كنند يعني بين ايشان و خدا هيچ حايل و فاصله اي نيست و بهترين فرد براي اجراي اهداف الهي هستند و هيچ كس بر ايشان سلطنت ندارد ««و من قتل مظلوما فقد جعلنا لوليه سلطانا فلا يسرف في القتل انه كان منصورا» در دعاي عهد نيز آنگاه كه مي خواهيم به امام سلام دهيم با وصف "مولانا" سلام مي دهيم چرا كه امام نزديكترين به ما بوده و بين ما و ايشان هيچ فاصله اي نيست.

فراز سوم: دعا براي سلامتي حضرت :

الف) "حفه بملائكتك":

امام رضا عليه السلام در اين فراز از دعا براي فرزندش حضرت ولي عصر دعا مي كند كه خدايا از فرشتگان(نگهباناني) بر او بگمار كلمه حفه از ريشه )حفف) به معناي چرخيدن دور يك چيز است .امام رضا عليه السلام از خداوند درخواست مي كند همانگونه كه ملائكه عرش خداوند را طواف مي كنند و با اين طواف و چرخش عرش خداوند كه مظهر مديريت و مالكيت اوست را تعظيم مي نمايد چنين چرخش و بزرگداشتي را براي آخرين ذخيره الهي حضرت بقيه الله قرار دهد و هميشه چنين است كه در اطراف انسانهاي بزرگ افراد فراواني حلقه مي زنند هم از او محافظت مي نمايند و هم از وجود او بهره مند مي گردند لذا يكي از اهداف چرخش ،نگهباني است و هدف مهم تر تعظيم و بزرگداشت است .مگرنه اين است كه انسانها سالانه در اطراف بيت الله الحرام به سبب تعظيم شعائر الهي طواف مي كنند همچنين اين فراز از دعا بيان يكي از وجه شباهتهاي امام معصوم به كعبه معظمه است كه در روايت رسول الله آمده است:" مثل الامام مثل الكعبه اذ تؤتي و لا تأتي" همانگونه كه مردم بايد به سراغ كعبه روند بايد به سراغ امام زمان خويش روند و همانگونه كه ملائكه لحظه اي از طواف بيت الله الحرام دست نمي كشند از چرخش به دور امام معصوم جدا نمي گردند.

ب) "و ايّده بروح القدس من عندك":

امام رضا عليه السلام از خداوند درخواست مي كند كه حضرت ولي عصر عجل الله تعالي فرجه الشريف ،مؤيد به روح القدس از جانب پروردگار باشد.

در روايتي از امام باقر عليه السلام آمده است كه حضرت فرمودند: «ان في الانبياء و الاوصياء خمسة ارواح ، روح القدس و روح الايمان و روح الحياه و روح القوه و روح الشهوه؛ فبروح القدس عرفوا ما تحت العرش الي ما تحت الثري و ان هذه الاربعه ارواح يصيبها الحدثان الا روح القدس فانها لا تلهو و لا تلعب»

از روايت فوق بدست مي آيد كه اين روح ،روح مخصوصي است كه به افراد خاصي عطا مي شود و در پيامبران و اوصياء وجود دارد اما اينكه در همه انسانها وجود داشته باشد امري است كه از جانب ائمه: نرسيده است و قدرت معنوي اين روح بالا بوده و از هرگونه كار لهو و لعبي به دور است.

و در روايت امام صادق عليه السلام آمده است كه عامل حمل نبوت روح القدس است و به سبب آن است كه نبوت پابرجاست لذا هنگامي كه پيامبر از دنيا رفتند روح القدس از وجود ايشان به وجود امام منتقل گرديد سپس امام به بيان ويژگي هاي اين روح پرداخته فرمودند روح القدس نمي خوابد، غفلت نمي ورزد و كار لهو و عبث انجام نمي دهد و روح القدس ناظر بر كار چهار روح ديگر مي باشد.

از روايات بدست مي آيد كه مسائل جديدي كه براي پيامبر صل الله علي و آله وسلم يا امام عليه السلام ايجاد مي گردد راه حلش بوسيله القاي روح القدس مي باشد. امام صادق عليه السلام مي فرمايند: «فاذا ورد علينا الشيء الذي ليس عندنا تلقانا به روح القدس »

لذا دعاي امام رضا عليه السلام اين درس را به ما مي فهماند كه (هر چند خداوند به طور قطع آخرين ذخيره اش را مؤيد به روح القدس مي كند -و اگر غير اين باشد واسطه فيض ناقص مي باشد- و پاسخ بسياري از پرسشها به این واسطه داده مي شود كه مگر خداوند ولي و يار و ياور ولي عصر نيست ، مگر راهبر و راهنماي او در امور نيست، پس چرا ما دعاي اللهم كن لوليك مي خوانيم و از خداوند طلب مي كنيم که ولي و حافظ و قائد و ناصر و دليل و معين او باشد و) حتماً در دعا لازم نيست از خداوند چيزي درخواست كنيم كه آن را نداريم بلكه معناي درخواست فقط ايجاد شيء نيست بلكه مداومت بر آن نيز به لفظ ايجاد از خداوند خواسته مي شود اگر همه انسانها ي مؤمن و در رأس ایشان، اهلبيت: در روز حداقل ده مرتبه از خداوند درخواست مي كنند كه اهدنا الصراط المستقيم اين بدان معنا نيست كه آنها به راه مستقيم هدايت نشده اند بلكه اين دعا و اين درخواست به معناي درخواست مداومت اين هدايت الهي مي باشد.

ج) "و اسلكه من بين يديه و من خلفه رصدا يحفظونه من كل سوء"

سوء: به هر چيز بد و نامطلوب ،سوء گفته مي شود حال ممكن است اين بدي مادّي يا معنوي باشد يعني جان امام يا حال امام را تهديد نمايد.

رصد: به معناي مراتب و محافظ در كلام عربي و در قرآن به كار برده شده است و اين فراز از دعاي امام رضا عليه السلام برگرفته از آيه «الا من ارتضي من رسول فانه يسلك من بين يديه و من خلفه رصدا» (سوره جن ، 27) مي باشد كه مي فرمايد از علم خداوند جز رسولي كه مورد رضايت خدا باشد اطلاع پيدا نمي كند كه آن رسول مورد محافظت و مراقبت از هر دو طرف مي باشد. گويا اين فراز دعا مي رساند كه حضرت ولي عصر حافظ سرّ خداوند و علم غيب اوست لذا لازم است براي مراقبت از او محافظاني گمارده گردد كه در روايت منظور از رسول، امير مومنان عليه السلام كه اول امامان است معرفي گرديده كه علم غيب از رسول الله به او و از او بر امامان منتقل گرديد.

پس حضرت با بيان اين جمله به كنايه مي فهمانند كه فرزند من مهدي، صاحب علم غيب خداوند مي باشد. علم غيبي كه خداوند فقط به آنها كه مورد رضاي او هستند اختصاص مي دهد و حضرت مردم را آگاه مي كند كه يكي از ويژگي هاي اختصاصي مهدي ما دارا بودن علم غيب خداوند است. كه مردم بدانند فقط پيامبران محفوف به ملائكه مقرب نيستند، فقط حضرت عيساي مسيح مؤيد به روح القدس نمي باشد و صاحب علم غيب فقط رسول نيست بلكه حضرت در قالب دعا به ما مي فهمانند که همه فضائل مذكور براي انبياء و اوصياء در ما اهلبيت و آخرين ما حضرت مهدي يكجا جمع گرديده است.

فراز چهارم: دعا براي ظهور و ترسيم سيماي حكومت:

1ـ أبدله من بعد خوفه امنا 2ـ يعبدك لايشرك بك شيئا 3ـ لا تجعل لاحد من خلقك علي وليك سلطانا 4ـ و أذن له في جهاد عدوك و عدوه.

در ابتداي اين فراز سخن از خوف حضرت مطرح شده است. امام صادق عليه السلام در بيان علت غيبت مي فرمايند: امام پيش از قيام خود مدتي از چشمها غايب خواهد شد از علت آن سوال شد فرمودند: يخاف القتل بر جان خويش بيمناك است.

پس يكي از وجوه مهم در غيبت امام عصر عجل الله تعالي فرجه الشريف خوف از كشته شدن است(خوف در کلام عرب به معنی نا امن است) و اين خوف بايد از بين برود تا ظهور محقق شود در اين جمله ، امام رضا عليه السلام به گونه اي براي ظهور دعا مي كنند كه اگر امام به خاطر حفظ جان غايب شدند و خوف از كشته شدن مانع ظهور است شرايط مهيا و زمينه براي ظهور آماده گردد تا اين ناامنی تبديل به امنيت و آرامش گردد. پس از آن دو محور اساسي حكومت يعني امنيت و عبوديت مطرح مي شود.

البته همه آثار حكومت حضرت، مقدمه براي پرستش و اعتلاي كلمه توحيد است و زيبايي ظهور در تبديل جامعه خود محور به خدا محور است.

حكومتي كه سلطنت از آن حضرت و حاكم علي الاطلاق امام عصر و همه مطيع ايشانند و آنانكه تبعيت ولي نمي كنند و در مسير امام قرار نمي گيرند و با حضرت مقابله مي كنند امام به اذن خدا ايشان را ريشه كن مي كنند.

فراز پنجم: نقش ما در حكومت:

اين فراز ،دعای در حق خودمان است و نقش ما در دوران حكومت را بيان مي كند یعنی خواستار مقامي مي شويم كه امام هشتم عليه السلام از خداوند متعال طلب مي كنند. مقامي كه در دعا ي ندبه، دعاي عهد، زيارت آل يس و بقيه ادعيه، ائمه معصومين: بر آن تأكيد كرده اند .و همه ما در دوران غيبت بايد مهم ترين حركت و فعاليت مان زمينه سازي براي ظهور و برنامه ريزي براي فرج و الگو گرفتن از شهداي كربلا و مجاهدين در راه خدا و با داشتن دغدغه ديني و ياري دين خدا در دوران غيبت براي ياري آن امام در دوران ظهورمهيا شويم.

نظرات شما عزیزان:

نیما